Munten hebben randschrift, ribbels- of een kartelrand. Wij vinden deze ribbelrand bij munten heel gewoon. Maar waarom worden munten van goud of zilver met kartels geproduceerd? Deze ribbel- of kartelrand en het randschrift waren vroeger bedoeld om duidelijk te maken dat een munt niet is bijgesneden of afgevijld. Het was een waarborg voor een waardevolle munt.
Kartelranden als bescherming tegen inflatie
In de goede oude tijd betaalden wij nog met echt geld. Vandaag betalen wij met valuta. Dat is een belangrijk verschil. Toen de gouden munten of zilveren munten nog ons geld waren, versierden wij deze rijkelijk. Vaak stond er op de munten een afbeelding van de lokale heerser, de omgeving of een ander bekend icoon.
Nu wij vandaag de dag muntgeld gebruiken, vinden wij het logisch dat dit is versierd met bijvoorbeeld een ribbelrand. Deze ribbelrand noemen wij ook wel de kartelrand. Ook zijn wij allemaal bekend met munten met een randschrift. De functie van deze versierde randen is het voorkomen van gesjoemel met waarde. Vroeger had niet iedereen voor 10 euro een zeer specifieke weegschaal. Had je gouden munten? Dan kun je eenvoudig de randjes eraf veilen zonder dat het opviel. Als je dit maar vaak genoeg subtiel deed, had je vanzelf genoeg goud om later weet door te verkopen. Zo kon je evenveel kopen met jouw munten, maar hield je ook wat extra hieraan over. Lucratief en onopvallend.
Ribbelranden noodzakelijk
Naarmate men steeds langer, vaker en duidelijker goud en zilver afvijlden van de munten werden de munten steeds kleiner. Kreeg je als koopman eerder 10 gram zilver voor 2 broden, dan kreeg je met dezelfde munten later 8 gram zilver. Hierdoor moesten de prijzen van de broden omhoog.
De kartelrand van munten toen en nu
Toen munten voor betalingen uit waardevolle metalen bestonden werd ermee gesjoemeld. De ribbelranden, kartelranden of het randschrift op een munt is de manier om dit te voorkomen. Ga je vijlen bij een zilveren munt met een geribbelde rand? Dan zie je dit gelijk. Los van het gewicht, is het visueel overduidelijk. Vroeger was de ribbelrand of kartelrand een vorm van zekerheid van waarde.
Vandaag de dag zijn de munten veel minder waardevol. Zeker als je dit vergelijkt met briefgeld. Desalniettemin worden munten nu nog met randschrift of ribbels geslagen. Dit draagt bij aan de herkenbaarheid van een muntstuk voor slechtzienden. Op dit moment is het dus voornamelijk praktisch om munten met randen of randschrift te slaan.
Afknippen of vijlen tot 1749 (introductie ribbelrand bij munten)
Los van het negatieve effect van oorlogen op zilvergehalte in muntgeld was snoeien en veilen van munten een belangrijk probleem. Snoeien van munten is het precies afknippen van specifieke muntdelen. Het snoeien of afvijlen van goud en zilver werd gezien als valsmunterij. Dit werd destijds met de dood bestraft. In 1749 werden bij alle zilveren en gouden munten kartelranden aangebracht om het snoeien te voorkomen.
